Moira de Kok (2023)
Voor de Hélène Noltheniusprijs 2023 heeft de jury zes ingezonden scripties beoordeeld.
De scriptie die in alle opzichten het meest verraste door de combinatie van vakkundigheid en originaliteit en daarmee de winnaar wordt van de Hélène Noltheniusprijs 2023 is: 'Sounds of Solidarity: Music in the 1984–85 Miners’ Strike' van Moira de Kok (begeleid door dr. Rebekah Ahrendt van de Universiteit Utrecht).
De winnende scriptie behandelt de grootschalige stakingen rondom de sluitingen van kolenmijnen in het Groot-Brittannië onder Margaret Thatcher, die het land in de jaren tachtig verdeelden en door de BBC wel ‘het bitterste arbeidsconflict in de Britse geschiedenis’ zijn genoemd. Vele artiesten betuigden hun steun aan de mijnwerkers, en die steun kwam soms uit onverwachte hoek, zoals Gays and Lesbians Support the Miners. De scriptie analyseert de rol van ‘solidariteit’ in de muzikale uitingen rondom de stakingen aan de hand van vier case studies: de tours van singer-songwriter Billy Bragg, de benefiet-single van de gelegenheidsformatie Council Collective van Paul Weller, de ‘Pits and Perverts’ concerten waar mijnwerkers meedansten op Bronski Beat, en de experimentele samenwerking van industrial formatie Test Dept met mijnwerkerskoren uit Wales.
Volgens de jury biedt de scriptie een bijzonder originele, rijke en overtuigende analyse op basis van uitstekende theoretische kennis over ‘solidariteit’, omvangrijke literatuurstudie over de mijnstakingen en over de muziek, en een grote diversiteit aan primaire bronnen. Met archiefonderzoek in Amsterdam en Manchester en een interview met een van de hoofdpersonen uit de scriptie, Billy Bragg, is te zien dat deze student alles op alles heeft gezet om tot het best mogelijke resultaat te komen.
Hoewel het geenszins vanzelfsprekend is dat een sociaalhistorisch onderwerp als solidariteit zich leent voor muziekanalyse, geeft Moira de Kok op originele en creatieve manier antwoord op de vraag wat dan de klank van solidariteit, ‘the sound of solidarity’, is. Ze weet daarbij niet alleen uitstekend de klank van de verschillende artiesten in woorden te vatten, maar ook duidelijk te maken hoe die klank relevant is voor de boodschap die een bepaalde opname of een optreden overbrengt. De klinkende muziek is zodoende een wezenlijk onderdeel van de argumentatie.
Tot slot valt de scriptie op door de nuance en gelaagdheid: zowel het concept solidariteit zelf als de case studies worden vanuit meerdere perspectieven belicht, in een geraffineerd geweven structuur. De scriptie maakt heel mooi inzichtelijk dat solidariteit altijd zowel een vorm van inclusie als van exclusie is (waarbij kwesties als gender en ras nadrukkelijk aan de orde komen), en dat oproepen tot ‘solidariteit’ in de muzikale wereld ook altijd onderdeel zijn van een muzikale politiek, waarbij artiesten zich positioneren ten opzichte van de concurrentie.
Het was een groot genoegen om deze studie te lezen, die ook voor de wereld van nu – waarin de concepten inclusie, identiteit en solidariteit opnieuw een prominente rol spelen – zowel ontnuchterende als inspirerende inzichten te bieden heeft.
De jury van de Hélène Noltheniusprijs 2023 bestond uit dr. Hannah Bosma, dr. Rutger Helmers en dr. Philomeen Lelieveldt.
