Van 10 t/m 12 januari 2024 bezocht Marlies de Roos-Linden samen met vijf andere (oud-)studenten aan Nederlandse universiteiten de BFE/RMA Research Student’s Conference in Cardiff in het kader van een uitwisseling tussen KVNM en RMA (Royal Musicological Association). Het thema 'Muziek en Identiteit' sloot perfect aan bij het onderzoek van Marlies, dus die kans kon ze niet laten lopen. Marlies is panfluitist en rondt haar Research Master Muziekwetenschap af aan de Universiteit Utrecht.

Een conferentie speciaal voor Research Master studenten en PhD kandidaten over muziek en identiteit, dat kon ik niet voorbij laten gaan. Ondanks dat ik aanvankelijk twijfelde vanwege mijn leeftijd en het zijn van een ‘oudere’ student, heb ik er toch voor gekozen in te gaan op de call for papers. Hier begon het pad dat zou leiden naar mijn eerste ervaring als spreker op een academische conferentie. Om samen met Davide Filippi (UU) en Iva Micanovic (UvA) deel uit te mogen maken van het uitwisselingsprogramma tussen de Royal Music Association (RMA) en de KVNM, was de kers op de taart. In totaal vormden we met Juan Carlos Méndez Alvaréz (UU), Santi Guerra Fernández (UU) en Steven Termeulen (UvA) een groep van zes studenten die in Nederland studeren of gestudeerd hebben. We werden vergezeld door Annelies Andries (UU) die het uitwisselingsprogramma georganiseerd heeft.

Onze reis naar Cardiff draaide om muziek. Vanaf het eerste begin in het vliegtuig, waar mijn buurman een student bleek te zijn aan de Cardiff University of Music, tot de vele ontmoetingen met muziekwetenschappers in alle mogelijke fases in hun carrière. Tot mijn grote verbazing was ik niet de oudste student die aanwezig was, maar behoorde ik tot de middengroep van de circa 140 aanwezigen.

Romani musici en identiteit

De eerste dag was het al zover. In de laatste ronde van die dag mocht ik mijn paper Între Doua Lumi, Lautari and (Musical) Identity in Socialist Romania presenteren. Dit onderzoek richt zich op lautari (Roemeense Romani musici) en hun muzikale identiteit. Halverwege de jaren vijftig gaf de jonge Roemeense Volksrepubliek (RPR) het Institutul de Folclor Bucuresti (IFB) de opdracht om onderzoek te doen naar de muziek van de lautari om de musicologische waarde ervan te bepalen. In het onderzoek van de IFB werden de lautari, die tot op de dag vandaag gezien worden als een gemarginaliseerde bevolkingsgroep, beschreven als gewaardeerde etnisch Roemeense virtuozen. Mijn onderzoek beschrijft hoe de jonge communistische Roemeense staat de lautari en hun muziek heeft benut om een ‘nieuwe’ en onderscheidende Roemeense culturele en muzikale identiteit te creëren. Via een case study verkent het onderzoek hoe culturele tradities tegelijkertijd kunnen worden geëxploiteerd en behouden, en biedt het inzicht in het delicate evenwicht tussen culturele zeggenschap en staatscontrole. Het ingewikkelde sociale en politieke landschap van Roemenië in de jaren 1950, de verschillende machtsverhoudingen en alles wat daaraan onderhevig is, maken dit tot een gecompliceerd onderwerp. De term ‘lautari ’, staat vandaag de dag synoniem voor (etnisch) Roemeense muzikanten, waardoor de lautari permanent tussen twee werelden geplaatst worden: ‘între doua lumi’.

Goed ontvangen

Ondanks de vele zenuwen voorafgaand aan mijn presentatie was het een fantastische ervaring. De sfeer was heel open en verwelkomend. Mijn presentatie werd goed ontvangen en gelukkig waren er meer dan genoeg vragen na afloop. De daaropvolgende dagen ben ik regelmatig aangesproken door mensen die erbij waren. Wat een compliment om te ervaren dat collega muziekwetenschappers nieuwsgierig zijn geworden door een onderzoek dat je hebt uitgevoerd en wat een heerlijkheid om te horen dat je mensen hebt geïnspireerd. Daarnaast was het ook een super ervaring om de presentaties bij te mogen wonen van de studenten die je al kende of net had leren kennen. Dat geeft een geheel andere dimensie aan het geheel. Vol plezier heb ik geluisterd naar mijn medestudenten en ik kan zeggen dat iedereen het fantastisch gedaan heeft.

Inspiratie

Gedurende de drie dagen werden ongeveer 86 presentaties gegeven over uiteenlopende onderwerpen zoals muziek en religie, muziek en politiek, regionale identiteit en nationale identiteit. Het aanbod was zo groot dat het moeilijk was om te kiezen welke presentatie je bij wilde wonen. Deze rijkdom aan sprekers zorgde voor een verscheidenheid aan inspiratie. Zo was er een presentatie over de Sakha Khomus (mondharp uit Sakha), waarin werd uitgelegd hoe de nationale identiteit van de Sakha gemeenschap verbonden is met dit instrument. Een andere presentatie verkende genderidentiteit van mannen die rollen van vrouwen spelen in de Chinese opera. In het verleden was dit om verschillende redenen gangbaar. Vandaag de dag zijn echter de ideeën daarover flink veranderd. Dit laat zien hoe veelzijdig muziekwetenschappelijk onderzoek is en hoeveel er nog te onderzoeken valt.

Het samenzijn met zo veel mensen die dezelfde passie delen, de oneindige gesprekken over onderwerpen die je interesseren tijdens de pauzes en uit eten gaan. Het gevoel dat je een oudere student kunt zijn zonder je oud te voelen en het voor de eerste keer spreken voor een academisch publiek. Een eerste keer in de rol van voorzitter, de vele ontmoetingen en het uitbreiden van mijn netwerk. Al deze eerste ervaringen smaken naar meer. Wat ik vooral geleerd heb is dat ik meer vertrouwen mag hebben in mijn kunnen en dat dit zeer zeker mijn weg is. Alle onzekerheid die ik op dat vlak had is als sneeuw voor de zon verdwenen. Ik zou iedere student aan willen raden om de BFE/RMA Research Student’s Conference bij te wonen. Ongeacht of je als spreker of als deelnemer aanwezig bent, het is in alle opzichten verrijkend.