In de nieuwe rubriek 'hoe gaat het met je onderzoek?' staat steeds een onderzoeker en onderzoeksproject centraal. Voor deze aflevering gingen we in gesprek met Anthony Zielhorst over zijn promotieonderzoek naar leven en werk van Henk Badings. Wil je ook iets vertellen over je onderzoek, groot of klein? Mail dan naar nieuws@kvnm.nl. 

Een ongemakkelijke componist: Henk Badings (1907-1987)

Ruim vier jaar geleden - kort na mijn pensionering aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag - heb ik een begin gemaakt met mijn Badings-onderzoek. Met dit onderzoek wil ik de eerste aanzet geven tot het systematisch ontsluiten van een oeuvre, dat naar mijn overtuiging niet alleen in kwantitatief, maar vooral in kwalitatief opzicht indrukwekkend is. 

Henk Badings heeft zichzelf componeren geleerd. Hij was afgestudeerd als geoloog, maar hield zich elk vrij moment met muziek bezig. Basis voor zijn compositorische zelfstudie is de Cours de la Composition musicale die de Franse componist Vincent d’Indy vanaf het begin van de 20^e eeuw is gaan publiceren. Daarnaast nam hij nog enige instrumentatielessen bij Willem Pijper.
In 1930 is Badings doorgebroken. Zijn symfonieën werden in het Concertgebouw door Eduard van Beinum en Willem Mengelberg gedirigeerd. Ook kwamen er opdrachten uit het buitenland.
Badings werd in 1941 directeur van het toenmalige Rijksconservatorium in Den Haag. Na de oorlog werd hij mede hierom tot tien jaar uitsluiting veroordeeld door de Eereraad voor Muziek, een termijn die later door de Centrale Eereraad voor de Kunst werd ingekort tot 5 november 1947.
In 1961 werd Badings daar benoemd tot docent in de geluidsleer en de informatica aan het Instituut voor Muziekwetenschap. In diezelfde tijd kreeg hij ook aanstellingen in het buitenland. In 1972 is hij weer in Nederland komen wonen. Enkele maanden na zijn luisterrijk gevierde tachtigste verjaardag is hij in 1987 plotseling aan een hartaanval is overleden.
Bij zijn 100^e geboortedag karakteriseerde Bas van Putten het algemeen gevoel over hem en zijn verleden met de kop Een ongemakkelijke componist (Groene Amsterdammer, 19 oktober 2007).

Wat is het doel van je onderzoek?
Het belangrijkste doel van mijn onderzoek is het ontsluiten van Badings’ oeuvre. De Catalog of Works omvat meer dan 600 werken voor een grote variëteit in bezettingen. Vrij kort na het begin van mijn onderzoek bleek afbakening van het onderzoeksterrein noodzakelijk. In overleg met mijn promotoren Emile Wennekes (Utrecht) en Steven Vande Moortele (Toronto) besloot ik om de opheffingsdatum van de uitsluiting (5 november 1947) als eindpunt van mijn studie aan te houden. 

Welke methodes gebruik je?
Ik selecteerde een aantal composities uit de eerste periode om ze grondig te gaan analyseren. Het bestuderen van zijn werken – met hulp van mijn sparring-partner Paul Scheepers - voelde als spoorzoeken en schatgraven tegelijkertijd. Enerzijds blijkt het oeuvre klassiek van opzet met structuren als sonate, lied, rondo en thema met variaties. Anderzijds heeft het repertoire een volstrekt eigen klank, die Badings zelf aangeduid heeft als polytonaal. Op die klank richt mijn onderzoek zich vooral: wat gebeurt er in die noten, welke verbanden klinken er, hoe ontwikkelt de muziek zich? Voorlopige conclusie van mijn onderzoek is, dat de octotoniek voor Badings de basis van de klank is geworden. Maar er is veel meer, zoals de intrigerende kwaliteit van Badings’ contrapunt, zijn fascinatie voor symmetrie en zijn zorgvuldige ontwikkeling van thematische gegevens.

Welke producten gaat je onderzoek opleveren?
Mijn proefschrift zal bestaan uit twee delen. In het tweede deel zullen de analyses worden opgenomen. Het eerste deel wordt gewijd aan een beschrijving van zijn stijlen en aan Badings’ biografie. In de biografische hoofdstukken wil ik inzicht geven in Badings´ leven tot en met 1947, zodat zijn rol tijdens de Tweede Wereldoorlog, mede op basis van de officiële archiefstukken en persoonlijke getuigenissen zo objectief mogelijk openbaar kan worden gemaakt. In het Badings-archief (Nederlands Muziekinstituut) is een rijkdom aan archivalia opgenomen, waarvan de persoonlijke aantekeningen een belangrijk element vormen. Maar het meest essentieel blijft de kwaliteit van zijn muziek, die het in mijn ogen verdient om veelvuldig te worden uitgevoerd. 

Klemme, P.Th., Henk Badings, 1907-1987. Catalog of works. (Pinewood 1993)

Links

https://anthonyzielhorst.org/category/onderzoek/